Το παρακάτω κείμενο είναι άρθρο του συγγραφέα το οποίο έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό ΚΥΝΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΚΥΝΟΦΙΛΙΑ και δεν αποτελεί ύλη του βιβλίου «Το Κυνήγι Του Λαγού».

Του Μανούσου Χαλκιαδάκη
www.lagokinigi.gr

Ο λαγοκυνηγός είναι κατ’ εξοχήν παραδοσιακός κυνηγός, που δίνει ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα στην γενικότερη κουλτούρα του κυνηγιού του λαγού. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι αδιαφορεί για την ποιότητα και τις προδιαγραφές των φυσιγγίων του. Ίσα – ίσα έχει υποχρέωση να μελετά όλα τα στοιχεία της τουφεκιάς που πρόκειται να ρίξει στο λαγό, για να αποφεύγει τους άσκοπους τραυματισμούς ή και την καταστροφή του σώματός του θηράματος από την πληθώρα των σκαγιών.
Οι συνθήκες που επηρεάζουν τη δραστικότητα της βολής, την κάθε εποχή, είναι καθοριστικές για την επιλογή του φυσιγγίου μας.
Βρισκόμαστε στην έναρξη της κυνηγετικής περιόδου του λαγού. Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά στις συνθήκες που επικρατούν και που επηρεάζουν τις επιλογές μας.

Ο μέσος όρος των αποστάσεων που τουφεκάμε το λαγό, είναι μικρότερος κατά την έναρξη της περιόδου του λαγού, παρότι στο τέλος της.
Πράγματι, στην έναρξη, το κυνήγι του λαγού γίνεται περισσότερο «κοντά στα σκυλιά». Με τον τρόπο αυτό, συνήθως πυροβολούμε σε μεσαίες αποστάσεις, γιατί ο λαγός χτυπιέται στο ξεφώλιασμα.
Επίσης, στην έναρξη, οι περισσότεροι λαγοί είναι νέοι και άπειροι. Περνούν ευκολότερα (και συχνότερα) από τα κλασικά καρτέρια, που σημαίνει κοντινές – μεσαίες αποστάσεις βολής. Αντίθετα προς το τέλος της περιόδου οι λαγοί αποφεύγουν τα κλασικά περάσματα «λόγω μόρφωσης», κι έτσι αναγκαζόμαστε να πυροβολούμε συνήθως σε πιο μακρινές αποστάσεις.

Η «φονικότητα» του λαγοφύσεκου είναι μεγαλύτερη κατά την έναρξη.
Το τρίχωμα του λαγού, κατά την έναρξη, είναι πιο αραιό και επιτρέπει στα σκάγια να έχουν μεγαλύτερη διεισδυτικότητα στο σώμα του, ενώ προς το τέλος της περιόδου (και πάντα σε οριακές βολές) η πλούσια και μακριά γούνα του λαγού «αποσβένει» τη δύναμη των σκαγιών.
Η ξηρότητα και η υψηλή θερμοκρασία της ατμόσφαιρας, βοηθούν στην αύξηση ταχυτήτων και πιέσεων, άρα και η δύναμη και η διεισδυτικότητα των σκαγιών μας είναι μεγαλύτερη.
Τέλος, κατά την έναρξη ή και λίγο μετά απ’ αυτήν, κάνουμε τις τελευταίες μας εξόδους στα κυνηγοτόπια με μεγάλα υψόμετρα, πριν αυτά σκεπαστούν με χιόνι. Το μεγάλο υψόμετρο των κυνηγότοπων (αλπικές ζώνες) θα επηρεάσει την επιλογή του φυσιγγίου μας. Εκεί, λόγω της χαμηλής πυκνότητας της ατμόσφαιρας, τα φυσίγγια μας θα έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις και τα σκάγια μας μεγαλύτερη δύναμη κρούσης, σε σχέση με τα χαμηλά υψόμετρα. Ίσως λοιπόν χρειαστεί να διαφοροποιήσουμε τις επιλογές μας όσον αφορά το μέγεθος των σκαγιών και τη βυσμάτωση των φυσιγγίων μας.

Συνοψίζουμε ότι, με βάσει τα παραπάνω, οι επιλογές μας θα είναι κυρίως ως προς:

• Το βάρος της γόμωσης,
• Το μέγεθος των σκαγιών,
• Τις παραγόμενες πιέσεις του φυσιγγίου,
• Το υλικό βυσμάτωσης (συγκεντρωτήρας – τάπα – διασπορέας),
• Το τσόκ και το μήκος κάνης του όπλου μας.

Το βάρος της γόμωσης
Στις «τάξεις» των λαγάδων πολλές φορές ακούγεται το σκεπτικό ότι η βαριά γόμωση έχει περισσότερα σκάγια, άρα έχουμε περισσότερες πιθανότητες να χτυπήσουν το λαγό πιο πολλά σκάγια (απ’ ότι με μια ελαφριά γόμωση). Αυτό το σκεπτικό είναι σωστό, αλλά μόνο όσον αφορά τις μεγάλες αποστάσεις.

Ας δούμε διάφορα χρησιμοποιούμενα βάρη γομώσεων σε αριθμό σκαγιών:
    Βάρος 30gr       Βάρος 34gr       Βάρος 40gr        Βάρος 50gr

Στις μεγάλες αποστάσεις λοιπόν, που η διασπορά των σκαγιών είναι πολύ μεγάλη, είναι λογικό ένα φυσίγγι με βαριά γόμωση, θα υπερισχύσει ενός άλλου με ελαφριά γόμωση.
Στην απόσταση όμως των 25 μέτρων, το ζητούμενο για εμάς είναι πως θα καταφέρουμε να χτυπήσουμε το λαγό με όσο το δυνατόν πιο λίγα σκάγια. Έτσι, ένα φυσίγγι με γόμωση 40gr* και 50gr* θα καταστρέψει στην κυριολεξία το σώμα του λαγού. Όσο μάλιστα πιο ψιλά σκάγια χρησιμοποιούμε, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η καταστροφή.

Το μέγεθος και η ποιότητα των σκαγιών.
Το σκάγι, ευθύνεται αποκλειστικά για τη φονικότητα του φυσιγγίου μας.
Ένα μικρής διαμέτρου σκάγι (ψιλό) χάνει αρκετά γρήγορα τη δύναμή του, ενώ ένα μεγάλης διαμέτρου (χοντρό) διατηρεί τη δύναμή του (και τη διατρητικότητά του) για μεγαλύτερη απόσταση.
Συνοπτικά πρέπει να έχουμε υπόψη μας, σε ότι αφορά το μέγεθος των σκαγιών, ότι τα χονδρά σκάγια σε σχέση με τα ψιλά:

• είναι αριθμητικά λιγότερα,
• παρουσιάζουν υψηλότερο ποσοστό συγκέντρωσης (μικρότερο κύκλο τουφεκιάς),
• διατηρούν για περισσότερα μέτρα την υψηλή τους ταχύτητα, άρα μειώνεται ο χρόνος τροχιάς τους (φθάνουν γρηγορότερα στο στόχο τους),
• έχουν μεγαλύτερο βεληνεκές, άρα μεγαλύτερο δραστικό βεληνεκές και κατ` επέκταση μεγαλύτερο δραστικό βεληνεκές σε ανηφορικό έδαφος,
• το κέντρο της κατανομής σε μεγάλη απόσταση, παρουσιάζει μικρότερη απόκλιση προς τα κάτω (χαμηλώνει λιγότερο).

Με βάση τα παραπάνω πρέπει επίσης να γνωρίζουμε μέχρι ποια απόσταση μπορεί το κάθε μέγεθος σκαγιού να προκαλέσει άμεση πτώση στο λαγό, με προδιαγραφές φυσιγγίων μέσων προς υψηλών πιέσεων που αποτελούν την πλειοψηφία των φυσιγγίων της αγοράς:

• τα σκάγια Νο 3 μέχρι την απόσταση των 60 περίπου μέτρων.
• τα σκάγια Νο 4 μέχρι την απόσταση των 48 περίπου μέτρων,
• τα σκάγια Νο 5 μέχρι την απόσταση των 37 περίπου μέτρων,
• τα σκάγια Νο 6 μέχρι την απόσταση των 29 περίπου μέτρων,
• τα σκάγια Νο 7 μέχρι την απόσταση των 22 περίπου μέτρων,

Για παράδειγμα ένας λαγός που θα χτυπηθεί στην απόσταση των 30 μέτρων με σκάγια Νο7, ναι μεν θα «πάρει» πάρα πολλά σκάγια, αλλά αυτά δε θα έχουν την απαιτούμενη δύναμη να διαπεράσουν το σώμα του και να τον καταβάλουν (να τον κρατήσουν). Αν όμως χτυπηθεί με σκάγια Νο5, τότε θα «πάρει» μεν λιγότερα σκάγια (σε σχέση με το Νο7), αλλά αυτά θα τον καταβάλουν άμεσα.
Ακούγεται επίσης πολλές φορές ο ισχυρισμού ότι: στις μικρές αποστάσεις (μέχρι 20 μέτρα) δε χρειάζονται τα χονδρά σκάγια γιατί προκαλούν μεγαλύτερης διατομής τραύματα στο λαγό. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται ψιλά σκάγια π.χ. Νο7. Πράγματι στην απόσταση αυτή, ένα σκάγι Νο7, έχει επάρκεια δύναμης για να καταβάλει άμεσα το λαγό, αλλά και μικρότερη ζημιά (τρύπα στο σώμα του λαγού) προκαλεί από ένα σκάγι Νο4.
Εδώ όμως τίθεται ένα εύλογο ερώτημα: στα 20 μέτρα, πόσα τραύματα θα προκαλέσει ένα φυσίγγι Νο7 και πόσα ένα Νο4;  Βλέπουμε στον παραπάνω πίνακα ότι ένα φυσίγγι με γόμωση 34gr* έχει 204 σκάγια Νο4, ενώ ένα άλλο με Νο7 έχει 408 σκάγια. Ακριβώς τα διπλάσια δηλαδή. Άρα είναι λογικό το Νο7 να προκαλέσει ακριβώς διπλάσια τραύματα στο λαγό. Ξέρουμε επίσης ότι η διάμετρος ενός σκαγιού Νο 7 είναι 2,5mm ενώ ενός άλλου Νο4 είναι 3,1mm (δεν είναι διπλάσια, αλλά μόλις 25% μεγαλύτερη). Το Νο7 λοιπόν θα προκαλέσει αφ’ ενός μικρότερης διατομής (κατά 25%) τραύμα στο λαγό, όμως παράλληλα θα προκαλέσει διπλάσια τραύματα στο σώμα του, που στην πράξη σημαίνει μεγαλύτερη καταστροφή.
Στο κυνήγι του αγριοκούνελου, λόγω μικρότερου στόχου, μπορούμε να χρησιμοποιούμε ένα νούμερο πιο ψιλό σκάγι. Όμως παράλληλα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη μας ότι και οι αποστάσεις που τουφεκάμε το κουνέλι, είναι αισθητά μικρότερες από αυτές του λαγού.

Οι παραγόμενες πιέσεις του φυσιγγίου
Όλα τα φυσίγγια μεσαίων προς υψηλών πιέσεων θα μας ικανοποιήσουν κατά την έναρξη της περιόδου. Προσοχή θα δώσουμε μόνο στα φυσίγγια μακρινών αποστάσεων ώστε να έχουν ικανοποιητική δύναμη στις οριακές βολές.
Στα μεγάλα υψόμετρα θα αποφύγουμε τις υψηλές πιέσεις γιατί εκεί και η θερμοκρασία είναι υψηλότερη και οι συγκεντρώσεις ακόμα μεγαλύτερες.

Το υλικό βυσμάτωσης (συγκεντρωτήρας – τάπα – διασπορέας),
Εδώ θα ρίξουμε το βάρος της επιλογής μας. Ένα φυσίγγι με πλαστική ή μάλλινη τάπα (η πλαστική τάπα παρουσιάζει πιο σταθερά αποτελέσματα) θα μας λύσει σίγουρα το πρόβλημα της διασποράς στις μικρές αποστάσεις και θα αποφύγουμε τη χρήση των φυσιγγίων διασποράς, που πράγματι είναι δύσκολη η επιλογή τους για χρήση στο λαγό. Ο λόγος είναι ότι δεν υπάρχει εξειδικευμένο φυσίγγι διασποράς για λαγό και όλα απευθύνονται για χρήση στα πουλιά.
Ο συγκεντρωτήρας αντίθετα είναι απαραίτητος για τις μακρινές βολές.

Το τσόκ και το μήκος κάνης του όπλου μας.
Το τσόκ (σύσφιξη) παίζει σημαντικό ρόλο στη συγκέντρωση της τουφεκιάς μας.
Ένα κανονικό φυσέκι μέσου βάρους γόμωσης με συγκεντρωτήρα, παρουσιάζει, ανάλογα τη σύσφιξη που έχουμε, τα παρακάτω ποσοστά συγκέντρωσης:

Από την καθημερινή πρακτική γνωρίζουμε ότι αν ο λαγός χτυπηθεί από 4-6 σκάγια, θα καταβληθεί άμεσα. Πρακτικά αυτό μεταφράζεται στον κύκλο δοκιμής (διαμέτρου 76cm) με κρούση Μ.Ο. 100 σκαγιών (από 80 έως 120 σκάγια).
Ένα φυσίγγι 34gr* Νο4 έχει 204 σκάγια. Αν βληθεί στην απόσταση των 45,5 μέτρων με κύλινδρο, θα δώσει συγκέντρωση στον κύκλο δοκιμής 27% δηλαδή μόλις 55 σκάγια, που σημαίνει ότι ο λαγός «ακόμα τρέχει», ενώ αν βληθεί με φουλ τσόκ θα δώσει συγκέντρωση 49% δηλαδή 100 σκάγια, που σημαίνει σίγουρη πτώση.

Το μήκος της κάνης μας δεν πρέπει να μας προβληματίζει. Αν δύο όμοια φυσίγγια βληθούν πάνω στον πίνακα δοκιμών, με το ίδιο τσόκ (π.χ. με φουλ τσόκ), και με διαφορετικού μήκος κάνες (π.χ. το ένα με 76cm και το άλλο με 66cm) με δυσκολία θα καταλάβει κάποιος τη διαφορά μεταξύ τους και μόνο μετά από σχολαστικές μετρήσεις. Με τις προδιαγραφές των σύγχρονων πυρίτιδων, μια κάνη 71cm θεωρείται κατά τη γνώμη μου ιδανική για το λαγό.

Η επιλογή του λαγοφύσεκου, για τις ζεστές ημέρες της έναρξης, είναι αυστηρά προσωπική επιλογή του κάθε λαγοκυνηγού.
Αφού μελετήσουμε όλα τα παραπάνω, καταλήγουμε σε κάποια λογικά συμπεράσματα, ανεξάρτητα αν ο κάθε λαγάς είναι έτοιμος να τα αποδεχτεί. Ένας λαγοκυνηγός, αν δε διαπιστώσει στην πράξη την καταλληλότητα ενός φυσιγγίου, είναι πολύ δύσκολο να τα εμπιστευτεί στον κυνηγότοπο. Και η μεγάλη αλήθεια είναι ότι αν δεν κάνουμε σχολαστικές δοκιμές (σε πίνακα δοκιμών), που βλέπουμε πάνω στην ώχρα ακριβώς τη συγκέντρωση, δεν μπορούμε να αποτυπώσουμε στο μυαλό μας κάποιες εικόνες από τα αποτελέσματα των δοκιμών μας. Άλλο πράγμα δηλαδή, να προσπαθεί κάποιος μέσα από το γραπτό λόγο να δώσει σε ένα αναγνώστη να καταλάβει τη διαφορά ενός φυσιγγίου διασποράς από ένα υψηλής συγκέντρωσης και εντελώς διαφορετικό να το βλέπει ο ίδιος καθαρά αποτυπωμένο πάνω στην ώχρα. Αφού καταλήξουμε σε κάποια φυσίγγια που μας ικανοποιούν, τότε πρέπει να τα δοκιμάσουμε και στον κυνηγότοπο.
Λαγοφύσεκο, κατά τη γνώμη μου, που προορίζεται για χρήση στα 15 μέτρα, δεν πρέπει να υπάρχει γιατί απλά δεν πρέπει να τουφεκάμε το λαγό μέχρι την απόσταση αυτή. Εξάλλου ένα τέτοιο φυσίγγι θα είχε τόσο μεγάλη διασπορά που από κάθε άποψη θα ήταν επικίνδυνο στη χρήση του.
Το λαγοφύσεκο λοιπόν, της έναρξης της περιόδου του λαγού, που προορίζεται για πρώτη βολή μέχρι 30 – 35 μέτρα, πρέπει να έχει τάπα, μεσαίες προς υψηλές πιέσεις και το βάρος γόμωσης δεν πρέπει είναι πάνω από 32gr* - 33gr* με ποιοτικά σκάγια Νο4 έως Νο5.
Για μακρινές βολές (δεύτερο ή τρίτο φυσίγγι), ένα φυσίγγι με συγκεντρωτήρα, λίγο πιο δυνατό από το πρώτο, με βάρος γόμωσης 35gr* - 37gr* και ποιοτικά σκάγια Νο4, θεωρείται ιδανικό.
Το τσόκ του όπλου μας θα εξαρτηθεί αποκλειστικά και μόνο από τις συνήθεις αποστάσεις που πυροβολούμε. Προσωπική συμβουλή, αν και δεν είμαι ειδικός, είναι να χρησιμοποιούμε μια σύσφιξη στενότερη από την κανονική για τις συνθήκες του κυνηγότοπου, σε συνδυασμό με λίγο πιο «ανοιχτό» πρώτο φυσίγγι. Έτσι, ενώ θα έχουμε τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα στις μεσαίες αποστάσεις, θα αποκτήσουμε πλεονέκτημα στις μακρινές βολές.